صنعت آبکاری چیست؟

مجموعه فرآیندهایی که تحت آن، سطح قطعات فلزی و یا غیر فلزی (اجسام رسانا، نیمه رسانا و نارسانا) با لایه هایی از فلز یا غیر فلز جهت دستیابی به سطوح مناسب برای کاربردهای صنعتی و یا صنعتی تزئینی و کاهش هزینه تولید، انجام می گیرند، آبکاری می گویند.

هدف از آبکاری

هم زمان با پیشرفت علم تکنولوژی و با ورود به مرزهای ناشناخته جهان هستی و پیچیدگی جهان ارتباطات و رقابتهای شدید جهانی، نیاز به ابزار و وسایل مدرن و پیچیده و دقیق با تواناییهای خاص و ساخت قطعات و کالاها که هزینه تولید کمی داشته باشد بیش از پیش احساس می گردد. فلزات لازم برای ساخت چنین قطعات و کالاهایی عمدتا کمیاب و گران قیمت می باشند.

از طرفی یکی از معضلات جامعه بشری خسارتهای ناشی از خوردگی است به طوری که بر اساس آمارهای موجود میزان خسارتها و ضررهای ناشی از خوردگی رقمی برابر با 4.5 درصد تولید ناخالص ملی کشورهای جهان اعلام گردیده است. صنعت آبکاری با توجه به اهداف ذیل قادر است میزان خسارت ناشی از خوردگی و سایش را به شدت کاهش داده و جامعه بشری را در تولید قطعات و وسایل و ابزار و کالاها با هزینه ای بسیار کم، با توجه به اولویت حفظ منابع معدنی و طبیعی و استفاده بهینه از آنها یاری نماید.

الف - صرفه جویی کلان اقتصادی در ساخت قطعات و کالاها:

فلزات مورد نیاز برای ساخت ابزار و وسایل ، قطعات و کالاها با ویژگیهای خاص در طبیعت کمیاب و بسیار گران می باشند. از طرفی فولاد و بسیاری از فلزات دیگر و همچنین پلاستیک به تنهایی جوابگوی نیازهای متنوع جامعه بشری نیستند.
صنعت آبکاری می تواند با کمترین هزینه و با ایجاد پوشش های مطلوب فلزی و یا غیر فلزی بر روی قطعات ساخته شده از فلزات ارزان و پلاستیکها این نیاز را برآورده سازد.

نمونه هایی از توان صنعت آبکاری به شرح زیر است:
1. ساخت انواع مدارچاپی : یکی از مهمترین تولیدات صنعت آبکاری می باشد که اهمیت ویژه ای در ساخت و تولید رایانه ها، تلویزیون ، قطعات الکترونیک و ... دارند. قابل توجه است که در ساخت مدارچاپی ها قطعه از پلاستیکها انتخاب و سپش سطح آن را به روش آبکاری متالیزه نموده و فلز مورد نظر (که عموما طلا است) را بر آن رسوب می دهند.
2. آبکاری طلا، نقره و پلاتین: بر روی قطعات فولادی برای افزایش هدایت الکتریکی در صنایع برق و الکترونیک و ... .
3- آبکاری قلع: بر روی قطعات فولادی برای پیشگیری از آلودگی در صنایع غذایی و لحیم پذیری در صنایع برق و الکترونیک و صنایع خودروسازی و ...
4- آبکاری کرم سخت: بر روی غلتکها، قالبها، قطعات خودرو و .. ساخته شده از فولاد به منظور تامین مقاومت سایشی و حرارتی لازم
5- آندایز سخت: بر روی سازه های آلومینیومی و برای افزایش سختی سطح آن در صنایع هواپیماسازی، دفاعی و ...
6- فسفاته کاری: بر روی قطعات فولادی به منظور مقاومت خوردگی و چسبندگی بیشتر رنگ در ساخت بدنه خودرو، یخچال و ...
7- الکترولاک : بر روی قطعات فولادی و غیر آهنی به منظور مقاومت خوردگی در بدنه خودروها، شیر آلات و ... .
8- سرامیکی: بر روی قطعات فولادی به منظور مقاومت در برابر حرارتهای بالاتر از 6000 درجه سانتیگراد، سایش، خوردگی، تولید مبدلهای حرارتی، قطعات موتور جت و ...
9- ساخت قطعات دقیق به روش آبکاری : برای ساخت قطعاتی حساس و دقیق که با روشهای متداول امکان پذیر نمی باشد. ساخت رادارها و ...
10 - آبکاری روی و آلیاژهای آن: بر روی بسیاری از قطعات فولادی در اکثر صنایع

ب- مقاومت به خوردگی و سایش و افزایش عمر مفید قطعه:
صنعت آبکاری با ایجاد پوششهای مناسب سهم عمده ای در کاهش میزان خسارات وارده به قطعات و افزایش طول عمر آنها دارد.

ج - بهداشتی نمودن قطعات و جلوگيري از مشکلات زیست محیطی:
بسیاری از قطعات فلزی و غیر فلزی که روزانه همه افراد با آنها سروکار دارند می توانند حامل و ناقل انواع آلودگیها باشند. نگاهی به یراق آلات، شیر آلات بهداشتی، وسایل آشپزخانه، لوازم خانگی و ... نمونه هایی در مورد اهمیت نقش صنعت آبکاری در بهداشتی کردن قطعات است.

د - زیبا سازی و قطعات و کالاها:
تا آنجا که بشر در برخورد با هر چیزی نخست به ظاهر آن توجه می کند ظاهر محصولات از با اهمیت ترین قسمت در جلب مشتری محسوب گردیده و نقشی مهم در بازاریابی دارد. مثالهایی از انواع لوسترها، صنایع روشنایی، خودکارها و خودنویس، صنایع میز و صندلی و تختخواب و ... را می توان نام برد.

روش های متداول آبکاری

با توجه به نیاز صنایع و بر اساس استانداردهای جهانی، پوششها بر اساس یکی از روشهای ذیل بر روی قطعه ایجاد می شوند:
1. آبکاری های الکتریکی (Electroplating) آهن، ایندیم، برنج، پالادیم، پلاتین، سرب، رودیم، روی (و آلیاژهای آن)، طلا(و آلیاژهای آن) ، قطع (و آلیاژهای آن) ، کادمیم، کرم (تزئینی. سخت. آلیاژی)، مس، نقره، نیکل، آلیاژی و ...
2. آبکاری های تبدیلی (Conversion Coating)
آندایزینگ (معمولی - رنگی - سخت)، فسفاته ها، کروماته ها و ...
3. آبکاری های شیمیایی (Electroless Plating) مس، نیکل و ...
4. آبکاری های تبادلی (Immersion Plating) طلا ، مس ، نقره، نیکل
5. آبکاری به روش غوطه وری گرم (داغ) (Hot dip plating) آلومینیوم، روی، سرب، قلع
6. آبکاری موضعی (قلمی) (Selective Plating)
7. آبکاری در خلا (Vacuum Plating)
8. آبکاری تماسی (Contact Plating)
9. الکترولاک (kacquring-Electro)
10. رنگ آمیزی الکتریکی (Electropainting)
11. پوشش پودری (Powder Coating)
12. قطعه سازی الکترولیتی (Electroforming)
13. پوشش دهی مکانیکی (ingMechanical Plat)
14 آبکاری نفوذی (Diffusion Coating)

چه صنایعی به صنعت آبکاری وابسته اند؟
1- صنایع دفاعی در تولید سلاحها، موشکها، ماهواره، رادار و ...
2- صنایع هواپیمایی و هلی کوپترسازی
3- صنایع خودروسازی
4- صنایع لوازم خانگی در ساخت تلویزیون، یخچال، آبگرمکن، بخاری، پلوپز و ...
5- صنایع مخابرات در ساخت تلفن، کابلهای انتقال نیرو و ...
6- صنعت کامپیوتر در ساخت مدار چاپی و ...
7- صنایع موتور سیکلت سازی و دوچرخه سازی
8- صنعت ساختمان در ساخت و تولید وسایل آشپزخانه، درب و پنجره آلومینیومی، تولید شیشه رفلکس و ...
9- صنایع پزشکی و دندانپزشکی
10 تولید کنندگان یراق آلات

منبع:
www.tabrizibros.com